Iron Sky - jak przestałem się martwić i pokochałem nazistkę.

Iron Sky

Australia, Finlandia, Niemcy 2012

scenariusz: Michael Kalesniko, Timo Vuorensola

reżyseria: Timo Vuorensola

Film "Doktor Strangelove czyli jak przestałem się martwić i pokochałem bombę" powstał w okresie Zimnej Wojny i bynajmniej nie służył podbudowaniu morale Amerykanów, ale przeciwnie, obśmianiu ich – i nie tylko ich zresztą. "Iron Sky" jest filmem bardzo podobnym zarówno pod względem treści, sposobu wykonania, jak i przesłania. Mimo niekonwencjonalnej formy film zawiera niezwykle trafne oceny przeróżnych zjawisk współczesności, a przy okazji również coś, co nader rzadko się w kinie SF zdarza – skłaniające do refleksji zakończenie. 

Podchodziłem do tego filmu z entuzjazmem od samego początku. Kiedy usłyszałem, że grupa zapaleńców postanowiła nakręcić film tym, jak potomkowie nazistów, którzy po klęsce hitlerowskich Niemiec ukryli się na Księżycu, postanawiają podbić Ziemię, oczami wyobraźni widziałem już "dzieło" w stylu norweskiego "Zombie SS". No bo już na sam początek taka zagwozdka: Księżyc fotografowały sondy kosmiczne, oglądało go kilkunastu amerykańskich astronautów, z czego tuzin chodził po jego powierzchni i nikt nie zauważył ogromnej bazy w kształcie swastyki? Ale cóż, oglądam namiętnie takie filmy, więc byłem przygotowany. Nigdy był się nie spodziewał, że dostanę film starannie przemyślany, który zachwyci mnie na tyle, że będę nie raz do niego wracał. "Iron Sky" to bez wątpienia najciekawszy film, jaki miałem okazję zeszłego roku oglądać.

  

Wiele osób odebrało "Iron Sky" jako głupią komedyjkę. Nie rozumiem zupełnie dlaczego. Film jest przecież inteligentną grą z widzem, jego znajomością polityki, światowych problemów gospodarczych i społecznych, mentalności niektórych narodów, a także największych dzieł kinematografii, bądź niektórych ich co bardziej znanych fragmentów. Doradczyni pani prezydent wyżywa się na podwładnych na sposób wielokrotnie parodiowanej sceny przemowy Hitlera z "Upadku". Ważną rolę odgrywa "Dyktator" Ch. Chaplina - na Księżycu film ten jest propagandową tubą nazizmu (co prawda po drobnej cenzurze). Pojawia się też wiele nawiązań do serii "Gwiezdne Wojny". Jednak przede wszystkim film czerpie całymi garściami z "Doktora Strangelove" - przede wszystkim podobny jest sposób prowadzenia fabuły, zakończenie, a także sposób wyśmiewania przeróżnych zjawisk.

„Iron Sky” to bowiem film głównie prześmiewczy. Obrywa się tu wszystkim, bez względu na narodowość, kolor skory i płeć. Amerykanie w tym filmie są otwarci i politycznie poprawni - do czasu, gdy na Ziemi pojawia się wysokiej rangi oficer, kiedy to wszyscy z radością akceptują nową stylistykę pani prezydent, wzorowaną na mundurach SS. Główny bohater leci na Księżyc, bo ma odpowiedni kolor skóry, a jego umiejętności pilotowania statku kosmicznego ograniczone są do znajomości symulatora X-Winga. Neonaziści (ci nasi, ziemscy) są ukazani jako żywe zaprzeczenie ideałów piękna cielesnego i duchowego głoszonego przez księżycowych miłośników idei czystości rasy (nawiasem mówiąc, ci księżycowi są naprawdę czystej krwi Aryjczykami). Nazistowski naukowiec jest wiernym uczniem dra Mengele, ale przy okazji symbolem współczesnego biotechnologa czy genetyka, któremu wydaje się, że poznał tajemnice przyrody i wdraża swoje idee w czyn nie bacząc na konsekwencje. Jednak najbardziej obrywa się feministkom. Ameryka w „Iron Sky” jest przykładem, jak wyglądałby świat, gdyby rządziły nim osoby z parytetu, a nie z umiejętności. Pani prezydent martwi się głównie o kolor ubrań podczas wystąpień, ale kiedy przychodzi co do czego, myśleć za nią musi mężczyzna. Pani generał floty chce bombardować cywilów, żeby pokazać, że „ma jaja większe od mężczyzn”, a wcześniej ta sama pani pożąda nazistowskiego oficera, bo czuje, że może wreszcie zostanie zniewolona. Kobietom, które dostały się na stołek, już na niczym nie zależy - tylko na utrzymaniu pozycji.

"Iron Sky" nie wyśmiewa wszystkiego i wszystkich bez powodu. W tym filmie to wcale nie naziści z kosmosu są największym zagrożeniem. „Iron Sky” zawiera w sobie przesłanie – początkowo pokazane w sposób prześmiewczy, ale później autentycznie wzruszające – że jacyś tam neonaziści, wojny i inne takie to ostatni problem, jakim należy się przejmować. Najgorsze, co może nas spotkać, to nieodpowiedzialni, głupi ludzie na stanowiskach decydujących o losach zwykłych obywateli, a czasem i całego świata. W "Iron Sky" każda postać prezentuje kontrowersyjne postawy spotykane w naszym otoczeniu bądź jest ich bezwolną ofiarą. W tym miejscu "Iron Sky" znów bardzo przypomina "Doktora Strangelove".

Od strony technicznej "Iron Sky" powinien zawodzić, ale nie zawodzi. Technika księżycowych nazistów to specyficzne połączenie dieselpunka z hitlerowską stylistyką (latające talerze z silnikiem rotacyjnym robią wrażenie, muszę przyznać). Widać, że twórcy posłuchali sugestii internautów, którzy podesłali rysunki latających talerzy budowanych rzekomo przez Niemców w końcowym okresie wojny. Mundury bojowe są "kosmicznym" rozwinięciem munduru Wehrmachtu, przez co wyglądają bardzo efektownie, jak wyciągnięte z gry "Fallout". Cóż, nie przypadkiem mówi się, że naziści byli źli, ale mieli fajne mundury... Niemniej, film kosztował stosunkowo mało jak na produkcję SF, co widać na każdym kroku: sceny w kosmosie kręcone są na tle zdjęcia Drogi Mlecznej. Bez szczególnego wpatrywania się widać, że pojazdy, Ziemia i Księżyc są modelami, czasem niezbyt dobrze oświetlonymi. Ale w tym filmie nie o efekty chodzi – zresztą, może to był cel twórców? Na koniec jeszcze kwestia muzyki: działania księżycowych najeźdźców okraszone są melodiami, których twórcą jest głównie zespół Laibach, sam często stosujący nazistowską stylistykę na koncertach. Podobnie, jak i film, zespół ten bywa nierozumiany - z tego samego powodu. Przez cały film przewijają się pseudohitlerowskie marsze, co ciekawe, towarzyszą też lądowaniu Amerykanów na Księżycu – pewnie po to, żeby było wiadomo, kto jest naprawdę zły.

 Czy film ma swoje słabe strony? Cóż, jedną ma. Spodziewałem się, że inwazja z Księżyca będzie bardziej przypominała rozmachem to, co widzieliśmy w podobnym zresztą w klimacie filmie „Marsjanie Atakują”. tymczasem walka z księżycowymi nazistami jest w zasadzie epizodem. No i pod koniec głupota pani prezydent nie śmieszy już, lecz irytuje.

Niemniej, film ma u mnie mocną "dziewiątkę" (w skali - jak wiadomo - do 10). Nie tyle jako kino SF, ale głównie jako trafna satyra na otaczającą rzeczywistość. Poza tym ocenę podnosi znacznie zakończenie – ostatnie pięć minut zaskakują i autentycznie wyciskają łzy z oczu. Film gorąco polecam, chociaż możliwe, że nie każdy zrozumie wszystkie żarty i aluzje w nim zawarte.